تاریکی نماینده اهریمن بود و چون در طولانی‌ترین شب سال، تاریکی اهریمنی بیشتر می‌پاید، این شب برای ایرانیان نحس بود و چون فرا می‌رسید، آتش می‌افروختند تا تاریکی و عاملان اهریمنی و شیطانی نابود شده و بگریزند، مردم گرد هم جمع شده و شب را با خوردن، نوشیدن، شادی و پایکوبی و گفتگو به سر می‌آوردند و خوانی ویژه می‌گستردند، هرآنچه میوه تازه فصل که نگاهداری شده بود و میوه‌های خشک در سفره می‌نهادند. سفره شب یلدا، «میَزد» Myazd نام داشت و شامل میوه‌های تر و خشک، نیز آجیل یا به اصطلاح زرتشتیان، «لُرک» Lork که از لوازم این جشن و ولیمه بود، به افتخار و ویژگی «اورمزد» و «مهر» یا خورشید برگزار می‌شد.[۱۳] در آیین‌های ایران باستان برای هر مراسم جشن و سرور آیینی، خوانی می‌گستردند که بر آن افزون بر آلات و ادوات نیایش، مانند آتشدان، عطردان، بخوردان، برسم و غیره، برآورده‌ها و فراورده‌های خوردنی فصل و خوراک‌های گوناگون، خوراک مقدس مانند «می‌زد» نیز نهاده می‌شد.
شب یلدا را شب میلاد خدای خورشید، عدالت، پیمان و جنگ هم می‌دانند. دربارهٔ آن دو روایت عمده رایج است. اول آنکه در این شب مهر، میترا یا آن‌چنان‌که در اوستا و نوشته‌های پادشاهان هخامنشی آمده، میثره (Mithra) به جهان بازمی‌گردد. او که از ایزدان باستانی هند و ایرانی است ساعات روز را طولانی کرده و در نتیجه برتری خورشید پدیدار می‌شود.[۴]
آئین مهرپرستی یا آئین مهر برپایه پرستش میترا در دوران پیش از آئین زرتشت شکل گرفته‌است و در اروپا به آئین میتراییسم هم گفته می‌شود.
بعضی پژوهشگران هم بر این باورند که در شب یلدا، پیامبری زاده می‌شود: «در سال ۵۱ پادشاهی اشکانیان که مصادف است با سال ۱۹۶ میلادی، پیامبری در شب یلدا زاده می‌شود. او را دو دولفین از آب بیرون می‌آورند، چه آنکه براساس آئین مهر، آب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده‌است.»[۴]
در هر دو روایت، شب یلدا شب تولد مهر است و این بازمانده از آداب مهری است که در شرق مدیترانه به‌طور وسیعی رایج بوده و آثارش از جمله در معابد مهری باقی‌مانده در پالمیرا در اردن فعلی دیده می‌شود.[۴]
به قول ویکی پدیا در سایر ایین ها و کشورهای دیگر هم انقلاب زمستانی را جشن میگیرند و در هرجای ایران هم به شیوه ای این شب را جشن میگیرند .
+ چیزی که این بین کنجکاوم کرده نقش "سفره انداختن " بین ما ایرانی هاست . سفره انداختن برای نوروز ، برای یلدا و.... . یکبار می خواستم این سفره انداختن های مختلف در مناسبت های مختلف را برای یک (PEN PAL) از کشور تبت توضیح بدهم ، انقدر سخت و نامفهوم بود که به یک توضیح کوتاه درباره ی نقش هرخوراکی و مفهومشان بسنده کردم و بحث را به موضوعی دیگر کشاندم (منِ بی سواد!).واقعادویت دارم بدونم چرا سفره انداختن پای ثابت مناسبت های مختلف ماست و اصل این موضوع برمیگرده به کجا ؟
+من خیلی مناسبت گرا نیستم ولی بلاگری است و سوژه جمع کردنش ! فال حافظ را دوست دارم و از خواندنش لذت می برم و احتمالا در یلدا کمی حافظ بخوانم و فالم را بگیرم:)
+ از پیام تبریک های تایپ شده ی اماده که در هر مناسبتی دست به دست می شوند، هیچ خوشم نمی اید و اگر بخواهم به کسی تبریک بگویم حتما یا متن را خودم تایپ می کنم یا با دست می نویسم و عکسش را میفرستم . این دست نویسی بخاطر این نیست که فکر می کنم خطم خوب است یا از این قبیل ... فقط بخاطر این است که یعنی من وقت گذاشته ام و خودم این را نوشته ام چون دوست داشته ام فلان مناسبت را تبریک بگویم چون برایم با ارزش است نه صرفا پیام اماده ای که دستم رسیده را برای n نفر شیر (SHARE) کنم :)
عکس بالا هم پیام تبریک شماست ...
شب یلدا سر ظهریست که گویا خورشید
در خم زلف تو از صبح گرفتار شده ...
pen pal: رفیق مکاتبه ای از طریق ایمیل یا نامه یا چت و چیزهایی شبیه ان که معمولا در کشورهای مختلف زندگی می کنند.
فاطمه م_
